Các công ty quốc doanh Ấn Độ "quay lưng" với dầu Nga sau cảnh báo từ ông Trump

Trong bối cảnh mức chiết khấu dầu Nga thu hẹp và Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra cảnh báo mạnh mẽ với các quốc gia tiếp tục nhập khẩu dầu từ Moscow, các nhà máy lọc dầu quốc doanh lớn của Ấn Độ đã tạm ngừng mua dầu thô từ Nga trong tuần qua, theo các nguồn tin trong ngành. Diễn biến này đặc biệt quan trọng khi Ấn Độ hiện là khách hàng mua dầu lớn nhất của Nga trên toàn cầu, tính theo lượng dầu vận chuyển bằng tàu biển. Việc bán dầu cho Ấn Độ đã trở thành một trong những nguồn thu ngoại tệ quan trọng nhất giúp Nga duy trì nền kinh tế trong bối cảnh xung đột với Ukraine kéo dài sang năm thứ tư. Theo tiết lộ từ bốn nguồn tin thạo tin, bốn công ty lọc dầu quốc doanh hàng đầu của Ấn Độ gồm Indian Oil Corp, Hindustan Petroleum Corp, Bharat Petroleum Corp và Mangalore Refinery Petrochemical Ltd đã đồng loạt ngừng đặt mua dầu Nga trong khoảng một tuần trở lại đây. Để bù đắp cho nguồn cung thiếu hụt, các nhà máy này đã nhanh chóng chuyển hướng sang thị trường giao ngay, tìm kiếm nguồn thay thế từ Trung Đông như dầu thô Murban của Abu Dhabi và các loại dầu từ khu vực Tây Phi. Trong khi đó, khối doanh nghiệp tư nhân, điển hình là Reliance Industries và Nayara Energy, vẫn duy trì quan hệ nhập khẩu ổn định với Nga nhờ các hợp đồng dài hạn. Đặc biệt, Nayara Energy hiện có phần lớn cổ phần thuộc sở hữu của các doanh nghiệp Nga, bao gồm tập đoàn dầu khí Rosneft, khiến công ty này giữ vai trò là một trong những khách hàng lớn nhất của dầu Nga tại Ấn Độ. Bên cạnh áp lực chính trị, các yếu tố kinh tế cũng đang khiến dầu Nga kém hấp dẫn hơn với các doanh nghiệp nhà nước. Việc mức chiết khấu giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2022 – thời điểm phương Tây bắt đầu áp các lệnh trừng phạt lên Moscow – khiến lợi nhuận từ dầu Nga không còn nổi bật như trước. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc nguồn cung dầu Nga suy giảm, trong khi nhu cầu tại các thị trường mới nổi vẫn duy trì ở mức cao. Các nhà máy lọc dầu cũng tỏ ra lo ngại trước những biện pháp hạn chế mới từ Liên minh châu Âu, vốn có thể ảnh hưởng đến hoạt động vay vốn quốc tế, dù cho các giao dịch dầu Nga vẫn tuân thủ giới hạn giá trần. Về mặt chính sách, chính phủ Ấn Độ tiếp tục phản đối các lệnh trừng phạt đơn phương và nhấn mạnh quyền tự chủ trong hoạt động thương mại năng lượng. Tuy nhiên, áp lực từ Washington đang ngày càng gia tăng, đặc biệt sau khi ông Trump giữa tháng 7 tuyên bố sẽ áp thuế 100% đối với các nước tiếp tục mua dầu từ Nga, trừ khi Moscow đồng ý đạt được thỏa thuận hòa bình với Ukraine. Gần đây nhất, ngày 30/07, ông Trump công bố mức thuế mới 25% với hàng hóa nhập khẩu từ Ấn Độ có hiệu lực từ ngày 01/08, đồng thời cảnh báo về các biện pháp trừng phạt tiềm tàng liên quan đến việc mua dầu và vũ khí của Nga. Về số liệu, Nga hiện vẫn là nhà cung cấp dầu lớn nhất cho Ấn Độ, chiếm khoảng 35% tổng nguồn cung. Trong 6 tháng đầu năm 2025, các công ty lọc dầu tư nhân đã chiếm gần 60% lượng dầu Nga nhập khẩu (trung bình 1,8 triệu thùng/ngày), trong khi các doanh nghiệp nhà nước – dù kiểm soát hơn 60% tổng công suất lọc dầu của Ấn Độ – chỉ mua phần còn lại. Một tín hiệu rõ ràng cho thấy sự thay đổi trong chiến lược mua sắm là việc Reliance Industries đã đặt mua dầu Murban giao tháng 10 – một động thái hiếm gặp đối với công ty này, theo tiết lộ từ các nhà giao dịch.