Tổng thống Nga Vladimir Putin, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp nhau bên lề hội nghị thượng đỉnh G-20 năm 2019 tại Osaka, Nhật Bản.

Inside India: Ấn Độ và bài toán cân bằng ba chiều giữa thuế quan, dầu mỏ và ngoại giao

Hãy hình dung một bữa tiệc tối với ba vị khách khó tính: một người liên tục gây gổ, một người âm thầm gửi tín hiệu mờ ám, và một người bạn cũ mà bạn không thể làm ngơ. Đó chính là tình cảnh hiện tại của Ấn Độ trên trường quốc tế. Mỹ đang gia tăng thuế quan, Nga kiểm soát chi phí năng lượng của Ấn Độ thông qua dầu giá rẻ, trong khi Trung Quốc chuẩn bị trải thảm đỏ chào đón Thủ tướng Narendra Modi tại hội nghị thượng đỉnh SCO – bất chấp những vết nứt sâu sắc trong quan hệ song phương.

Với Mỹ, căng thẳng thương mại đang leo thang khi Washington áp thuế trả đũa 25% với hàng hóa Ấn Độ, cộng thêm một mức phạt tương tự vì nhập khẩu dầu Nga, khiến tổng thuế lên tới 50% đối với một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực. Điều này trực tiếp đe dọa sinh kế của hàng triệu lao động trong ngành kim cương, may mặc và hải sản – những lĩnh vực phụ thuộc vào thị trường Mỹ trị giá gần 87 tỷ USD mỗi năm. Mâu thuẫn này diễn ra trong bối cảnh hai nước vẫn mở rộng hợp tác quốc phòng, công nghệ và chuỗi cung ứng, đặt ra câu hỏi tại New Delhi: liệu Washington coi Ấn Độ là đối tác chiến lược thực sự hay chỉ là một bài toán thương mại cần xử lý?

Với Nga, năng lượng giá rẻ là yếu tố sống còn. Từ mức 1% năm 2021, nay hơn 35% nhu cầu dầu thô của Ấn Độ đến từ Moscow – khoảng 1,75 triệu thùng/ngày – giúp Delhi tiết kiệm hơn 17 tỷ USD từ đầu năm 2022. Ngoài lợi ích kinh tế, Nga còn là đối tác quốc phòng trọng yếu, khiến Ấn Độ khó có thể giảm phụ thuộc dù bị Mỹ chỉ trích vì “kiếm lời” từ việc nhập dầu Nga trên mức trần giá G7 và tái xuất sang châu Âu.

Với Trung Quốc, mối quan hệ vừa là cạnh tranh vừa là bất khả phân ly. Modi sắp có chuyến thăm đầu tiên sau bảy năm, gặp trực tiếp Chủ tịch Tập Cận Bình bên cạnh Tổng thống Nga Vladimir Putin. Dù Bắc Kinh muốn thể hiện tinh thần đoàn kết, căng thẳng từ các cuộc đụng độ biên giới năm 2020 vẫn ám ảnh, khiến Ấn Độ siết chặt kiểm soát đầu tư và cấm hàng trăm ứng dụng Trung Quốc. Thế nhưng, thương mại hai chiều vẫn đạt 118 tỷ USD năm ngoái, cho thấy Delhi khó thể quay lưng hoàn toàn.

Trong thế trận này, New Delhi gọi chiến lược của mình là “tự chủ chiến lược” – duy trì quan hệ với cả ba cường quốc, vừa hợp tác vừa kiềm chế. Tuy nhiên, sự cân bằng ngày càng trở nên mong manh khi Mỹ là khách hàng lớn nhất nhưng cũng là người chỉ trích gay gắt nhất, Nga là nguồn năng lượng thiết yếu nhưng mang lại rủi ro chính trị, còn Trung Quốc là đối thủ ngay sát biên giới nhưng lại không thể bỏ qua.

Giống như tại bữa tiệc tối, Ấn Độ muốn giữ tất cả khách ngồi yên, bất kể không khí khó xử đến đâu. Câu hỏi đặt ra là liệu Thủ tướng Modi có đủ khả năng duy trì sự cân bằng này, hay sẽ có ai đó đập bàn và bỏ đi, khiến trật tự lung lay.