Nga đối mặt bước ngoặt: Kinh tế chiến tranh cạn kiệt có thể buộc Moscow trở lại bàn đàm phán

Trong bối cảnh cuộc chiến tại Ukraine vẫn tiếp diễn mà chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, nhiều chuyên gia nhận định rằng áp lực kinh tế và quân sự ngày càng lớn có thể là yếu tố cuối cùng buộc Nga phải quay lại bàn đàm phán. Dù Tổng thống Vladimir Putin dường như không mấy mặn mà với các cuộc đàm phán hòa bình, thực tế đang cho thấy nền kinh tế chiến tranh của Moscow đang dần tiến đến giới hạn chịu đựng.

Theo giới phân tích, Nga hiện đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công mùa hè nhằm củng cố quyền kiểm soát tại các vùng lãnh thổ phía nam và đông Ukraine. Mục tiêu là tạo thế mặc cả thuận lợi hơn trong các cuộc đàm phán tương lai. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng chiến lược “tấn công để đàm phán” này có thể không bền vững trong bối cảnh nội tại kinh tế và hậu cần quân sự của Nga đang suy yếu rõ rệt.

Ông Jack Watling, chuyên gia tại Viện RUSI (Anh), cho rằng kho thiết bị quân sự còn lại từ thời Liên Xô – bao gồm xe tăng, pháo và xe chiến đấu bộ binh – có thể cạn kiệt vào giữa mùa thu. Việc thay thế những tổn thất ngày càng phụ thuộc hoàn toàn vào năng lực sản xuất nội địa vốn đang bị bóp nghẹt bởi lệnh trừng phạt và nguồn lực tài chính eo hẹp. Đồng thời, Nga sẽ phải đối mặt với thách thức lớn nếu muốn duy trì chiến dịch quân sự sang năm 2026, bởi điều này đòi hỏi sự huy động quân đội trên quy mô lớn – một bước đi tiềm ẩn rủi ro chính trị và kinh tế nghiêm trọng.

Về kinh tế, Nga đang bước vào giai đoạn “nguội lạnh” sau ba năm chuyển hướng toàn bộ nền kinh tế phục vụ chiến tranh. Tăng trưởng GDP quý I/2025 giảm mạnh chỉ còn 1,4% so với mức 4,5% trong quý IV năm ngoái. Lạm phát tháng 4 ở mức 10,2% buộc Ngân hàng Trung ương Nga duy trì lãi suất cao tới 21%, trong khi sản xuất, nhập khẩu và chi tiêu tiêu dùng đều suy giảm rõ rệt. Bộ Phát triển Kinh tế Nga thậm chí đã phải điều chỉnh giảm dự báo tăng trưởng năm 2025 từ 4,3% xuống 2,5%.

Ông Alexander Kolyandr, chuyên gia tại CEPA, cho rằng phần lớn hoạt động còn lại trong nền kinh tế Nga hiện nay đến từ sản xuất quốc phòng – nhưng ngay cả lĩnh vực này cũng đang rơi vào tình trạng kiệt quệ khi giá dầu giảm và nguồn thu ngân sách bị thu hẹp.

Bên cạnh đó, giá dầu – nguồn sống chính của nền kinh tế Nga – đang giảm sâu. Dầu thô Ural, tiêu chuẩn xuất khẩu của Nga, hiện chỉ giao dịch quanh mức 59,97 USD/thùng, thấp hơn đáng kể so với mức 70–75 USD hồi đầu năm. Bộ Tài chính Nga mới đây hạ dự báo giá dầu năm 2025 xuống còn 56 USD/thùng, đồng thời nâng mức thâm hụt ngân sách dự kiến lên 1,7% GDP, từ 0,5% trước đó.

Các biện pháp trừng phạt ngày càng chặt chẽ của phương Tây – đặc biệt nhắm vào “hạm đội ngầm” vận chuyển dầu lách cấm vận – đang bóp nghẹt dòng tiền phục vụ sản xuất quốc phòng và trả thưởng cho lực lượng quân sự.

Theo ông Watling, nếu Ukraine giữ vững các chiến tuyến then chốt ở Donetsk và phương Tây tiếp tục duy trì áp lực kinh tế – chính trị lên Nga, Moscow sẽ buộc phải đối mặt với một lựa chọn khó khăn: tiếp tục cuộc chiến với chi phí leo thang, hay chấp nhận đàm phán thực chất để tìm lối thoát.

“Khi cả nguồn lực quân sự lẫn kinh tế đều cạn kiệt, Nga không thể mãi duy trì các cuộc đàm phán ‘giả vờ’. Lúc đó, họ buộc phải chuyển sang các cuộc đối thoại thực sự”, Watling kết luận.