Tổng thống Trump đã đưa tám công ty công nghệ lớn của Trung Quốc vào danh sách đen của Hoa Kỳ hôm thứ Hai, cáo buộc họ có liên quan đến vi phạm nhân quyền đối với người dân tộc thiểu số Hồi giáo ở quốc gia vùng Tân Cương xa xôi. 

Các công ty bao gồm hai công ty camera - Công ty Công nghệ kỹ thuật số Hàng Châu Hikvision và Công ty Công nghệ Chiết Giang Dahua - kiểm soát số camera giám sát của một phần ba thị trường toàn cầu và có camera trên toàn thế giới. Cũng bị nhắm vào là công ty SenseTime Group Ltd. - công ty startup trí tuệ nhân tạo có giá trị nhất thế giới - và người khổng lồ AI Megvii Technology Ltd., được cho là đang nhắm tới việc huy động tới 1 tỷ đô la trong đợt khánh thành công ty ở Hồng Kông. Được hỗ trợ bởi gã khổng lồ thương mại điện tử Trung Quốc Alibaba Group Holding Ltd., cặp đôi này đang đi đầu trong tham vọng thống trị AI của Trung Quốc trong những năm tới. 

Động thái này, được công bố sau khi thị trường Mỹ đóng cửa, cùng thời điểm mà các nhà đàm phán từ Hoa Kỳ và Trung Quốc bắt đầu chuẩn bị cho các cuộc đàm phán cấp cao bắt đầu vào thứ Năm tại Washington. Các công ty trong danh sách bị cấm làm ăn với các công ty Mỹ nếu không có giấy phép của chính phủ Hoa Kỳ, dù một số công ty Mỹ vẫn đang duy trì mối quan hệ với các công ty bị cấm thông qua các công ty con quốc tế. Hikvision và Dahua đã bị đình chỉ giao dịch vào thứ ba nhưng iFlytek Co., một trong tám kẻ được chọn, đã giảm 3,1% tại Thâm Quyến. 

“Cụ thể, các đơn vị này có hành vi vi phạm nhân quyền và lợi dụng chiến dịch đàn áp của Trung Quốc, giam giữ hàng loạt và đặt camera giám sát người Duy Ngô Nhĩ, người Kazakhstan và các thành viên khác của các nhóm thiểu số Hồi giáo ở Tân Cương” - Bộ Thương mại Mỹ cho biết trong một thông báo liên bang được công bố hôm thứ Hai.

Động thái này đưa cuộc chiến kinh tế của Tổng thống Donald Trump chống lại Trung Quốc theo một hướng mới, đánh dấu lần đầu tiên chính quyền của Mỹ lấy lý do nhân quyền để hành động. Các động thái trong quá khứ đối với các công ty trong danh sách đen như Huawei Technologies Co. đã được thực hiện trên cơ sở an ninh quốc gia. Trong khi đó, cuộc chiến thuế quan của tổng thống chống lại Bắc Kinh, dựa trên nền tảng các vấn đề như trộm cắp tài sản trí tuệ, kiểm soát công nghệ cũng như chính sách công nghiệp rộng lớn hơn của Trung Quốc. 

SenseTime, Dahua và Megvii chưa lên tiếng gì về vụ việc. Bộ Thương mại Trung Quốc cũng chưa đáp lại trước yêu cầu bình luận từ các nguồn. 

“Công ty Hik Hikvision phản đối quyết định ngày hôm nay của Chính phủ Hoa Kỳ, điều này sẽ cản trở nỗ lực cải thiện nhân quyền trên thế giới của các công ty toàn cầu Trừng phạt Hikvision, bất chấp những cam kết này, là hành động ngăn cản các công ty toàn cầu giao tiếp với chính phủ Hoa Kỳ, làm tổn thương các đối tác kinh doanh ở Mỹ của Hikvision, và tác động tiêu cực đến nền kinh tế Hoa Kỳ.” - công ty này cho biết. 

Đây cũng xem như cách ông Trump đối mặt với áp lực ngày càng gia tăng trong việc hỗ trợ các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ trong lãnh thổ Hồng Kông do Trung Quốc kiểm soát. Hôm thứ Hai, Trump nói rằng ông đang hy vọng vào một “giải pháp nhân đạo” cho một thành phố nơi các cuộc biểu tình ngày càng trở nên bạo lực. 

Tin tức nổ ra khi Trump đang tham dự ký kết thỏa thuận thương mại một phần với Nhật Bản và dự trù cho cuộc đàm phán thương mại kéo dài 1 tuần với Trung Quốc. Một phát ngôn viên của Bộ Thương mại cho biết “hành động hôm nay là không liên quan đến các cuộc đàm phán thương mại.” 

Bên cạnh Hikvision và Dahua, các công ty đưa vào danh sách đen bao gồm các công ty trí tuệ nhân tạo iFlytek, Megvii, SenseTime và Yitu Technologies. Trong đó cũng bao gồm Công ty Thông tin Hạ Môn Meiya Pico - chuyên gia về pháp y kỹ thuật số và an ninh mạng ở Trung Quốc - theo trang web của hãng và Yixin Science and Technology có trụ sở tại Thượng Hải, nhà cung cấp thiết bị chế tạo micro và nano.

Kế hoạch IPO

Lệnh cấm làm cho kế hoạch ra mắt của Megvii trở nên phức tạp hơn. Công ty này dự tính khai trương vào tháng 8 ở Hong Kong. Có một danh sách các điều khoản và thời gian không được tiết lộ, nhưng những người quen thuộc với kế hoạch của công ty này nói rằng họ đang tìm cách gây quỹ 1 tỷ đô la. SenseTime cho Nvidia Corp và Qualcomm Inc. vào danh sách 700 đối tác toàn cầu. Nvidia từ chối bình luận và Qualcomm cũng chưa trả lời về vấn đề này. 

Bốn trong số tám công ty được đưa vào danh sách đen đã được giao dịch công khai tại Trung Quốc. Cổ phiếu của Dahua, đã tăng 17% trong năm qua, trong khi Hikvision tăng 12,4%. iFlytek đã tăng 11,5% và Thông tin Hạ Môn Meiya Pico đã tăng 7,9%. 

Khi Huawei trở thành mục tiêu nổi bật nhất cho các hạn chế xuất khẩu của chính quyền Trump, các nhà cung cấp tại Hoa Kỳ ban đầu đã cắt đứt giao dịch với công ty công nghệ Trung Quốc. Sau khi xem xét các quy tắc kỹ hơn, các công ty như Intel Corp, Micron Technology Inc. và Qualcomm quyết định tiếp tục cung cấp ít nhất một phần.

Nhân quyền

Họ đã tranh luận ở Washington rằng các lệnh cấm không có tác dụng như mong muốn vì nhiều sản phẩm họ cung cấp cho các công ty Trung Quốc, các đối thủ nước ngoài của họ cũng có. 

Yêu cầu bình luận từ đại sứ quán Trung Quốc tại Washington vẫn chưa có hồi âm. 

Động thái này nhắm vào các công ty giám sát của Trung Quốc liên quan đến vụ đàn áp ở Tân Cương, nơi có tới một triệu người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ đã bị đưa vào các trại giam tập thể, gây ra sự chỉ trích từ khắp nơi trên thế giới. 

Chính phủ Hoa Kỳ và Bộ Thương mại Hoa Kỳ không thể và sẽ không dung thứ cho sự đàn áp tàn bạo đối với các dân tộc thiểu số ở Trung Quốc, Bộ trưởng Bộ Thương mại Wilbur Ross cho biết trong một tuyên bố hôm thứ Hai. Hành động này sẽ đảm bảo rằng các công nghệ của chúng tôi, được thúc đẩy trong một môi trường cá nhân và doanh nghiệp tự do, chứ không phải được sử dụng để đàn áp dân số thiểu số không có vũ khí phòng vệ”

Danh sách đen của các công ty này đã được thực hiện từ lâu và các cố vấn an ninh quốc gia trong nhiều tháng đã thúc đẩy tổng thống lên kế hoạch. Nhưng thời điểm này bị xem là có tác dụng khiêu khích, vì nó được đưa ra chỉ vài ngày trước khi Phó Thủ tướng Trung Quốc Lục Hạc đến Washington để tham gia các cuộc đàm phán thương mại cấp cao đang được các thị trường tài chính trên thế giới theo dõi. 

Nhà Trắng hồi tháng 5 đã chuẩn bị biện pháp trừng phạt đối với các công ty công nghệ giám sát bị cáo buộc vi phạm nhân quyền nhưng quyết định giữ lại vì các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra. 

Chính quyền Trump hồi tháng 6 một lần nữa xem xét các lệnh trừng phạt và đã lên kế hoạch tung ra chúng bằng một bài phát biểu nhân quyền của Phó Tổng thống Mike Pence nhân kỷ niệm vụ thảm sát Thiên An Môn. Bài phát biểu đã bị hoãn vô thời hạn - theo yêu cầu của các quan chức Trung Quốc - để Trump có thể đảm bảo cuộc họp với nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hội nghị thượng đỉnh Nhóm 20 tại Osaka. 

Ngoài ra, danh sách cấm của Bộ Thương mại còn có Cục an ninh công cộng khu vực Tân Cương và 18 Cục an ninh công cộng thành phố cũng như đại học sở cảnh sát tỉnh.

Theo Bloomberg