Báo cáo Ngân hàng Thế giới: Các quốc gia nghèo nhất đối mặt với khủng hoảng nợ và tổn thương trước thiên tai

Báo cáo mới nhất của Ngân hàng Thế giới, công bố vào Chủ Nhật, cho biết 26 quốc gia nghèo nhất thế giới đang gánh nợ ở mức cao nhất kể từ năm 2006. Những quốc gia này, nơi sinh sống của 40% số người nghèo nhất toàn cầu, ngày càng dễ bị tổn thương trước thiên tai và các cú sốc kinh tế, khiến nỗ lực xóa đói giảm nghèo trở nên thách thức hơn.

Tình trạng phục hồi kinh tế không đồng đều

Trong khi phần lớn thế giới đã phục hồi sau đại dịch COVID-19, các nền kinh tế nghèo nhất vẫn chưa đạt mức thu nhập bình quân đầu người như trước đại dịch. Tỷ lệ nợ trên GDP trung bình của nhóm này đã đạt 72%, mức cao nhất trong 18 năm, và một nửa trong số họ đang đối mặt với khó khăn về nợ hoặc có nguy cơ cao.

Indermit Gill, nhà kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới, cho biết:

"Vào thời điểm phần lớn thế giới quay lưng với các quốc gia nghèo nhất, Hiệp hội Phát triển Quốc tế (IDA) đã trở thành phao cứu sinh của họ."

Phụ thuộc vào tài trợ quốc tế và xung đột nội bộ

Với thu nhập bình quân đầu người dưới 1.145 USD/năm, các quốc gia này không còn khả năng tiếp cận vốn từ thị trường tài chính và phụ thuộc vào các khoản vay lãi suất thấp hoặc tài trợ từ IDA. Trong số này có các quốc gia tại châu Phi cận Sahara như Ethiopia, Chad, Congo và các nước khác như Afghanistan và Yemen – nhiều quốc gia trong tình trạng xung đột hoặc có xã hội và thể chế không ổn định, gây khó khăn cho đầu tư và xuất khẩu.

IDA, quỹ hỗ trợ chính cho các nước nghèo, đã chi phần lớn nguồn vốn của mình cho 26 quốc gia này trong 5 năm qua để giúp họ vượt qua các cú sốc kinh tế và xã hội. Ngân hàng Thế giới đang nỗ lực huy động hơn 100 tỷ USD cho IDA vào tháng 12 năm 2023, vượt qua mức kỷ lục 93 tỷ USD vào năm 2021.

Thiên tai và áp lực tài chính gia tăng

Thiên tai đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho các nền kinh tế này, với tổn thất hàng năm trung bình tương đương 2% GDP trong thập kỷ qua – cao gấp 5 lần so với mức trung bình của các quốc gia có thu nhập trung bình thấp. Những tổn thất này làm trầm trọng thêm tình trạng suy yếu tài chính và cản trở các nỗ lực phục hồi và phát triển.

Khuyến nghị về cải cách tài chính

Ngân hàng Thế giới khuyến nghị các quốc gia này cần cải thiện hiệu quả thu thuế và quản lý chi tiêu công. Với khu vực kinh tế phi chính thức lớn, nhiều hoạt động diễn ra bên ngoài hệ thống thuế, các quốc gia cần đơn giản hóa quy trình đăng ký thuế và quản lý hiệu quả hơn để tăng nguồn thu nội địa.

Thách thức dài hạn và kỳ vọng quốc tế

Chủ tịch Ngân hàng Thế giới Ajay Banga kỳ vọng việc tăng tài trợ cho IDA sẽ giúp các quốc gia nghèo vượt qua những bất ổn và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, Lynn Song, kinh tế trưởng của ING, cảnh báo:

"Duy trì mức tăng trưởng 5% trong vài năm tới sẽ là một nhiệm vụ đầy thách thức, đặc biệt khi nhu cầu bên ngoài yếu đi."

Các khoản tài trợ quốc tế sẽ cần được kết hợp với cải cách nội bộ nhằm thúc đẩy tự lực tài chính và cải thiện quản trị, để giúp các quốc gia này thoát khỏi vòng luẩn quẩn của nợ và nghèo đói.