Việt Nam trở thành tâm điểm toàn cầu sau khi đạt thỏa thuận thương mại với Mỹ

Sự chú ý của toàn cầu đổ dồn về Việt Nam vào ngày thứ Năm, sau khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump công bố một thỏa thuận thương mại với Hà Nội – chỉ vài ngày trước khi các mức thuế đáp trả của Washington có hiệu lực trở lại.

Theo thỏa thuận mới, Hoa Kỳ sẽ áp dụng mức thuế 20% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam – thấp hơn đáng kể so với mức 46% được Trump áp dụng vào đầu tháng 4. Đổi lại, hàng hóa của Mỹ xuất khẩu vào Việt Nam sẽ không bị đánh thuế.

Ông Trump cũng cho biết Việt Nam đã đồng ý áp mức thuế 40% đối với bất kỳ sản phẩm nào có nguồn gốc từ nước thứ ba nhưng được chuyển qua Việt Nam để xuất sang Hoa Kỳ. Đây là hình thức "chuyển tải" mà Trung Quốc bị cáo buộc từng sử dụng nhiều lần để tránh các rào cản thương mại của Mỹ.

Thỏa thuận hiếm hoi giữa bối cảnh bất ổn toàn cầu

Việt Nam là một trong số ít quốc gia đạt được thỏa thuận thương mại với Nhà Trắng, trong bối cảnh thời gian tạm hoãn các biện pháp trừng phạt 90 ngày của ông Trump đang dần kết thúc. Điều này khiến nhiều quốc gia khác lo ngại về tương lai quan hệ thương mại với nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Sebastian Raedler, Trưởng bộ phận chiến lược cổ phiếu châu Âu tại BofA, chia sẻ với CNBC: “Những gì chúng ta rút ra từ thỏa thuận với Việt Nam là, nếu có thay đổi thì thuế quan sẽ tăng chứ không giảm”.

Tuy nhiên, theo ông Mark Williams – Kinh tế trưởng khu vực châu Á tại Capital Economics – các quốc gia khác hiện có thể dễ dàng đàm phán hơn. “Họ có thể kỳ vọng mức thuế thấp hơn 20% mà Việt Nam đã đồng ý, bởi Việt Nam ở vào thế đàm phán yếu do phụ thuộc lớn vào thương mại với Mỹ”, ông nói.

Tác động tới thị trường mới nổi và khu vực châu Á

Các chuyên gia tại Citi cảnh báo thỏa thuận này có thể khiến nhiều nền kinh tế mới nổi như Việt Nam lo ngại hơn là lạc quan. Họ nhấn mạnh rằng mức thuế 20% vẫn cao hơn so với kỳ vọng 10% ban đầu, và mức thuế riêng 40% cho hàng hóa trung chuyển là dấu hiệu cho thấy các nước khác cũng có thể phải nhượng bộ theo cách tương tự.

“Thái Lan và Malaysia có thể sẽ chịu ảnh hưởng nhiều hơn so với các nước khác trong khu vực, ngoại trừ Việt Nam,” báo cáo của Citi lưu ý. Ngoài ra, các nhà xuất khẩu lớn từng xây dựng nhà máy tại Việt Nam – như Hàn Quốc – cũng có thể chịu tác động dây chuyền.

Dù vậy, các chuyên gia nhận định nhiều thỏa thuận thương mại mới sẽ sớm xuất hiện. Ông Williams cho rằng Mỹ đang hướng tới các khung hợp tác “sơ khởi” thay vì các hiệp định toàn diện.

Ấn Độ được đánh giá là một ứng viên tiềm năng cho thỏa thuận tiếp theo, theo bà Trinh Nguyen – chuyên gia kinh tế cao cấp tại Natixis CIB. Tuy nhiên, lĩnh vực nông nghiệp có thể là rào cản lớn, do “Ấn Độ khó lòng mở cửa thị trường mà không gây ra phản ứng dữ dội trong nước”, bà nói.

Châu Âu sẽ gặp khó trong đàm phán với Mỹ

Theo bà Lavanya Venkateswaran – chuyên gia kinh tế cấp cao tại Ngân hàng OCBC – thỏa thuận giữa Việt Nam và Hoa Kỳ có thể mở đường cho các nước châu Á khác, nhưng không đồng nghĩa với khả năng tương tự đối với Liên minh châu Âu (EU).

“Việt Nam đã chủ động thể hiện mong muốn đàm phán với Hoa Kỳ từ trước khi có các thông báo thuế vào tháng 4”, bà nhận định, trong khi các nền kinh tế khác như Indonesia và Malaysia cũng có hành động tương tự.

Trái lại, EU thường xuyên bị Mỹ chỉ trích công khai trong thời gian qua, và điều này khiến đàm phán trở nên khó khăn hơn.

Bà Nguyen từ Natixis CIB nhận định thỏa thuận với Việt Nam cho thấy châu Âu sẽ khó đạt được quyền miễn thuế như kỳ vọng. Dù EU có thể đáp trả bằng cách áp thuế tương đương, bà dự đoán liên minh này sẽ chấp nhận mức thuế 10% và cố gắng giành lợi ích ở cấp ngành.

Thỏa thuận chính trị sơ khởi là hy vọng tốt nhất của châu Âu

Các cuộc đàm phán thương mại giữa EU và Mỹ đang rơi vào bế tắc, và theo các nguồn tin của CNBC, một thỏa thuận mang tính chính trị với nội dung sơ bộ có thể là lựa chọn khả thi nhất cho châu Âu vào thời điểm hiện tại.

Các nhà phân tích cũng nghi ngờ khả năng đạt được một hiệp định thương mại đầy đủ, do khác biệt lớn về quy định công nghệ, thuế và quan điểm địa chính trị.

Ông Trump từng kêu gọi áp mức thuế lên tới 50% đối với EU, trong khi EU cũng đe dọa sẽ đáp trả trên diện rộng – các biện pháp này hiện vẫn đang được tạm hoãn đến tuần tới.